انواع مالکیّت ۱. مالکیّت فردی: در این نوع مالکیّت، انسان خود کار می‌کند و مالک کار خویش است. ۲. مالکیّت جمعی: مالکیّت جمعی خود دوگونه است: مالکیّت عمومی: و آن هنگامی است که مالکیّت، مربوط به کل انسان‌هاست، نظیر مالکیّت زمین‌ها، آب‌ها و… که ملک کلّ انسان‌هاست، یا نظیر «اراضی […]

…پژوهندهٔ اسلامی از همان آغاز، تفاوت اساسی میان موضع خود در برابر وظیفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای را که بر عهده دارد، با موضع دیگر پژوهندگان مکاتب درمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد؛ همانان که به فرایند مطالعهٔ مکتب اقتصادی پرداخته و مکتب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خاص اقتصادی همچون سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داری و سوسیالیسم را عرضه داشتند. این تفاوت بنیادین است که نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مسیر […]

نمونه‌ای از عمده‌ترین اصول ثابت که منشأ احکام اولیّه می‌باشند، به قرار زیر است: ثابت‌ها در ارتباط انسان با خویشتن ثابت‌ها در ارتباط انسان با خویشتن‌ «آن‌چنان‌که هست‌» انسان در هر حال که باشد، دارای ثابت‌هایی است. خواه به آن‌ها آگاهی داشته باشد یا نه، البته در صورت آگاهی به […]

مباحث مربوط به ثابت و متغیّر و ارتباط آن‌دو با یکدیگر و همچنین مباحث مربوط به‌ ریشه‌های اصلی آن‌ها، از زمان‌های گذشته تاکنون، افکار عدّه‌ای از صاحب‌نظران را به خود جلب نموده است. بدیهی است که در این مورد، هم با نظریّات افراطی و [هم] تفریطی در تاریخ ‌فلسفه و […]

[زمینه روحی شیوه‌های کار] … می‌توان این زمینه روحی را که ما با آن زندگی کرده‌ایم و هنوز هم در ایجاد مشکلات در مسیر ما و پدید آمدن بلایا در سر راه ما نقش دارد، به دو عامل روحی اساسی بازگرداند که علی‌رغم این‌که واقعاً دو عامل از هم جدا […]

فقه اسلامی، با القاء مالکیت خصوصیِ منابع عمومی و طبیعی، و تحریم ربا، و منع از گنجینه (به نص قرآن) و شرایط و حدودی که برای بایع، مشتری و ثمن و مثمن مقرّر داشته، تجارت را در مرز محدود حقوقی، آزاد گذارده و انحصار تولید و توزیع را به طبقهٔ […]

به احتمال زیاد، این نخستین باری است که از فقیهی مسلمان از فقهای مکتب امام صادق (ع) گسترده‌ترین نظریه را دربارهٔ عنصر «فهم اجتماعی نص» می‌خوانم؛ نظریه‌ای که در آن به دقت و ژرف‌نگری، تفاوت میان مدلول لفظی و مدلول اجتماعی نص، بررسی و قلمرو مُجاز مدلول اجتماعی تعیین شده […]

الف. گرایش قانون‌گذاری مراد از این شاخصه این است که: در ضمنِ عناصرِ ثابت در اقتصاد اسلامی، احکامی یافت شود که در کتاب و سنت، بدان‌ها تصریح شده و همگی در راستای هدفی مشترک‌اند، به‌گونه‌ای که معلوم باشد شارع به تحقق آن هدف، اهتمام داشته است. در این صورت، این […]

… به‌طور کلی پدیدهٔ‌ٰ حیات بشری، به هر معنایی که در نظر بگیریم، از فعالیت طبیعت آغاز می‌شود و با کار انسانی در مجرای قوانین طبیعی ادامه پیدا می‌کند، و با اختلال ترکیب وجودی او، که موجب خنثی شدن کار دربارهٔ‌ او می‌گردد، رخت از سطح طبیعت برمی‌بندد. این جریان […]

منابع طبیعی ثروت اقسام مهم منابع طبیعی ثروت به این قرار است: زمین و آن‌چه دربر دارد، از قبیل جنگل‌ها، زمین‌های قابل کشت، زمین‌هایی که آماده کشت نیستند و آماده‌سازی آنها برای کشت، نیازمند کار انسانی روی آنهاست. معادن، که عبارت‌اند از هرگونه ثروت مادی موجود در درون زمین، یا […]

از اصول مهمِ اقتصاد اسلامی، اصل دخالت حکومت در زندگی اقتصادی است؛ مسأله‌ای که به اقتصاد اسلامی توان، انعطاف‌پذیری و قدرت لازم برای جامعیت و فراگیری را می‌دهد. دخالت حکومت در زندگی اقتصادی به دو شکل انجام می‌شود: یکی از این دو شکل، دخالت حکومت برای اجرای احکام ثابت شریعت […]