دریچهموضوع‌نامک

دریچه – ۱۷

به نظر نمی‌‏رسد غناء نکوهیده از نگاه فقیهان مذاهب اربعه، چیزی غیر از همان غناء رایج در بزمکده‌ها و عشرت‌خانه‌های دوران امویان و عباسیان باشد که فقیهان دوره‌های بعدی، به دلیل ناشناخته ماندن موضوع در عصر امامان خود، در بررسی دیدگاه‌های آنان دچار پراکنده‏‌گویی شده‏‌اند.

اما مذهب احمد. غناء در زمان وی، عبارت بود از خواندن قصیده‌های زاهدانه که نغمه‌سرایان آنها را با آهنگ‌های خوش در می‌آمیختند و آهنگین می‌ساختند. در باب این که نظر وی دربارۀ غناء، چیست، روایتهای گوناگونی نقل شده است . . . این روایات، همگی، دلیل است بر این که وی، غناء را مکروه می‌دانسته است. . . . برای ما روایت شده: احمد نغمه‌های نغمه‌سرا و آوازخوانی که برای پسرش صالح، نغمه می‌سراییده، شنیده، امّا بر او خرده نگرفته و وی را باز‌نداشته است. تا جایی که برای فرزندش، این پرسش پیش می‌آید و می‌پرسد: ای پدر! آیا شما این‌گونه نغمه‌سراییها را منکر نمی‌دانستید و باز نمی‌داشتید؟

احمد می‌گوید: به من گزارش شده بود که این نغمه‌سرایان، در گاه نغمه‌سرایی، منکر و ناروا، به کار می‌برند؛ از این روی، آن را مکروه اعلام کرده بودم؛ امّا اکنون، آن‌چه را شنیدم، آن‌سان نبودکه به من گزارش شده بود، از این روی آن را مکروه نمی‌دانم . . . .

به نظرمن آن‌چه اصحاب، یادآور شده‌اند از مباح بودن غناء، اشاره دارد به قصیده‌های زاهدانه‌ای که در زمان‌شان جاری و ساری بوده و در این مجلس و آن مجلس با آنها به گونۀ آهنگین، نغمه‌سرایی می‌کرده‌اند.

و بر همین نَسَق و قاعده است آن چه از احمد در باب اباحۀ غناء، روایت شده است.

از قضا این داستان نیز، تأییدکنندۀ این نظریه است که غناء در بزمگاه‌ها و محفل‌های لهو و لعب، از نظر فقیهان سنی، حرام بوده و درآمد زنان و مردان آوازخوان که در آن جاها حضور می‌یافتند و آوازخوانی می‌کردند، حرام دانسته می‏‌شد.

ابن قدامه می‌نویسد:

«وروي عن أحمد ، أنه سمع عند ابنه صالح قوالا ، فلم ينكر عليه ، وقال له صالح : يا أبت ، أليس كنت تكره هذا ؟ فقال : إنه قيل لي : إنهم يستعملون المنكر .»[۱۱۰]

از احمد حنبل روایت شده که نغمه‌های نغمه‌سرایی را شنید و پسرش صالح آن‌جا بود. ابن حنبل وی را از خوانندگی باز نداشت.

پسرش بدو گفت: مگر شما این عمل را مکروه نمی دانید.

او پاسخ داد: به من گفته بودند که اینان، کارهای ناروا انجام می‌دهند [حال آن‌که می‌بینی چنین نیست]

به نظر نمی‌‏رسد غناء نکوهیده از نگاه فقیهان مذاهب اربعه، چیزی غیر از همان غناء رایج در بزمکده‌ها و عشرت‌خانه‌های دوران امویان و عباسیان باشد که فقیهان دوره‌های بعدی، به دلیل ناشناخته ماندن موضوع در عصر امامان خود، در بررسی دیدگاه‌های آنان دچار پراکنده‏‌گویی شده‏‌اند.

متن مقاله

دکمه بازگشت به بالا